પુત્રીજન્મનાં વધામણાં/મકરંદ દવે

(અખંડ આનંદ, મે,2016.પાનું:11)

નોંધ: આપણા આદરણીય કવિ શ્રીમકરંદ દવે એટલે સાંઈ મકરન્દમાત્ર કવિ ન હતા. માત્ર અધ્યાત્મમાર્ગી ન હતા. પણ એક પહોંચેલા જણ હતા. આપણી ભજનવાણીના મર્મોને આબાદ ઉકેલી જાણતા. દુનિયાદારીને ઓળખે તે પ્રમાણે કોઈ ધન્ય પળે આ કવિને ઊગી આવ્યું હશે કે દીકરી એ કેવી તો મૂડી છે, કેવી મોંઘી જણસ છે તે ઉપરવાળાની મહેરથી મળેલું કેવું વરદાન છે એ વાત સૌ કોઈના હૈયે સોંસરી ઊતરી જાય તેમ કહેવી ઘટે ને તેથી જ આ સાથે પ્રગટ કર્યાં છે તે વધામણાં રચાઈ આવ્યાં હશે)

પુત્રીજન્મનાં વધામણાં/મકરંદ દવે

     (ઢાળ: જનની ની જોડ સખી, નહીં જડે રે લોલ)

પ્રભુએ બંધાવ્યું મારું પારણું રે લોલ,

પારણીએ ઝૂલે ઝીણી જ્યોત રે,

અદકાં અજવાળાં એની આંખમાં રે લોલ.

નભથી પધારી મારી તારલી રે લોલ

અંગે અંગે  તે ઓત-પ્રોત રે,

અદકાં અજવાળાં એની આંખમાં રે લોલ.

લેજો રે લોક એનાં વારણાં રે લોલ,

પુત્રી તો આપણી પુનાઈ રે,

અદકાં અજવાળાં એની આંખમાં રે લોલ.

ઓસરિયે, આંગણિયે, ચોકમાં રે લોલ,

વેણીનાં ફૂલની વધાઈ રે,

અદકાં અજવાળાં એની આંખમાં રે લોલ.

અમૃત-દેવોનું દિવ્ય લોકમાં રે લોલ,

લાડલી આ લાવી ઘેર ઘેર રે,

અદકાં અજવાળાં એની આંખમાં રે લોલ.

સરખાં સહુ હેત એને સીંચજો રે લોલ,

લીલાં સપનાંની જાણે  લ્હેર રે,

અદકાં અજવાળાં એની આંખમાં રે લોલ.

ગૌરીનાં ગીતની એ ગુલછડી રે લોલ,

દુર્ગાના કંઠનો હુંકાર રે,

અદકાં અજવાળાં એની આંખમાં રે લોલ.

બાપુની ઢાલ બને દીકરો રે લોલ,

કન્યા તો તેજની કટાર રે,

અદકાં અજવાળાં એની આંખમાં રે લોલ.

ઉગમણે  પ્હોર,રતન આંખનું રે લોલ,

આથમણી સાંજે અંજવાસ રે,

અદકાં અજવાળાં એની આંખમાં રે લોલ.

રમતી રાખો રે એની રાગિણી રે લોલ,

આભથી, ઊંચેરો એનો રાસ રે,

અદકાં અજવાળાં એની આંખમાં રે લોલ.

————————————————————

નંદીગ્રામ, ધરમપુર રોડ,પોસ્ટ વાંકલ, જિ.વલસાડ -396007

————————————————————–

 

 

 

 

 

 

 

 

અખંડ આનંદની પ્રસાદી

અખંડ  આનંદ, મે2016 (કાવ્ય કુંજ વિભાગ પાનું:12)

              રામજીની સદ્ કૃપાથી//નટવર જાજલ

નિત સવારે નેણ ખોલું  રામજીની સદ્ કૃપાથી,

બહુ વિચારી વેણ બોલું રામજીની સદ્ કૃપાથી.

તાણ મનના એક પળમાં ઓગળે  તુજ ગીત એવું,

સૂર સુણંતાવેંત ડોલું રામજીની સદ્ કૃપાથી.

રામ ધીરજ આપતા સંજોગ કપરા જો નડે તો,

સાચ પારખું, હેમ તોલું રામજીની સદ્ કૃપાથી.

થાય સપનાં ઠોસ, નકશીદાર મરાં એટલાં કે,

રહી શકે ના એક પોલું, રામજીની સદ્ કૃપાથી.

સાબદો રહી , જાગતો રહી, હું વિતાવું જિંદગાની,

ના ચઢે મુજ નેન ઝોલું, રામજીની સદ્ કૃપાથી.

——–

A/1706,RNA Royal Park,

M.G. Road, Kandivali(west) Mumbai-400067

Mo: 9004563464

———————————————————————

 

નિદ્રા

કોઈનો સ્નેહ

ક્યારેય ઓછો નથી હોતો:

આપણી અપેક્ષાઓ જ વધારે હોય છે.

 

શિયાળાની આ ઠંડી રાતે

ક્ષિતિજ પર થીજી ગયેલો શ્વાનનો અવાજ

રહી રહીને ઓગળતો હોય, એમ

થોડા થોડા સમયના અંતરે સંભળાયા કરે છે.

અત્યારે

કેવળ મારા એકાન્તની બાજીમાં

જોડીદાર બનવા કોઈ કેવી રીતે આવી શકે?

 

સૌ પોતપોતાના એકાન્તની શતરંજ પર

પ્યાદાં ગોઠવી જોડીદારની પ્રતીક્ષા કરે છે :

નેવું અંશને કાટખૂણે ગતિ કરતો અશ્વ

આગળ વધતો જ નથી.

પાયદળની બધી જ હિલચાલ અકારણ કોલાહલ કરે છે:

હમણાં ‘રૉંગ નંબર’નો ધ્વનિ

સાંભળવા  ‘રિસીવર’ ઊંચક્યું

એ પહેલાં ટેલિફોનની  ઘંટડીએ કર્યો હતો

એવો જ કોલાહલ.

હું અત્યારે શા માટે જાગું છું?

મને લાગે છે કે મારે સૂઈ જવું જોઈએ.

આ ટયુબલાઈટમાં પુરાયેલો પ્રકાશ.

તમરાની માફક ગુંજી રહ્યો છે:

એ જંપી જાય તો કદાચ સૂઈ શકું.

ટયુબમાં પુરાઈ તરફડિયાં મારતું તેજ અસહ્ય લાગે છે

આ બટન દાબતાં જ એ બધું તેજ

આ અવાહક પડ હેઠળ રહેલા ત્રાંબાના તારમાં

સમાઈ જશે :

ગીતાના વિશ્વરૂપદર્શનમાંથી અર્જુનની

પ્રાર્થના યાદ આવતી નથી,

અને એથી જ મનમાંથી ખસતી નથી.

રહી રહીને સણકો ઊપડે છે,

આખયે અસ્તિત્વની દીવાલને ધ્રુજાવી દે એવો.

મારા એકાન્તની શતરંજમાં હું એક ચાલ ચાલું છું,

–કલ્પિત સાથીદાર વતી.

કોઈના વતી ચાલ ચાલવાનું બંધ કરી શકું,

તો કદાચ સૂઈ શકું.

હું સાથીદાર વતી ચાલ ચાલું છું

ત્યારે એ કેવળ હસે છે:

એના પટ પર એ પોતાની ચાલ ચાલી ચૂક્યો છે.

લાગે છે કે

આપણી અપેક્ષાઓ જ વધારે હોય છે,

કોઈનો સ્નેહ ક્યારેય–

આ અપેક્ષાઓને ઓગાળી શકું તો કદાચ

‘ક ’ પછી ક્યો અક્ષર આવે એ ભૂલી ગયો છું,

‘ક ’ પછી  ‘દ’ ક્યારેય ન આવે.

અક્ષરોની ભુલાયેલી ઓળખ મેળવી શકું તો–

અજ્ઞાનની મોરલી પર જ્ઞાનના ફણીધરને

નચાવવાનો આ પ્રયત્ન ન પણ કરું.

એકાન્તની આ ક્ષણો માટે શબ્દોનું

પિંજર તકલાદી લાગે છે.

અર્થ વિનાના સ્વરો અને વ્યંજનો માફક

શબ્દો ખખડ્યા કરે છે

વચ્ચે જેને પૂરવા ઝંખું છું એ એકાન્ત

ક્યાં અલોપ થઈ જાય છે?

એકાન્ત એ શૂન્યતા નથી

એ જાણી શકું તો-

શૂન્યતાને એકાન્ત માનીને થોડીવાર પહેલાં

અઢી ડગલાં ચાલેલો અશ્વ અત્યારે ક્યાં છે,

એ ફંફોસવાનો પ્રયત્ન પણ મૂકી દઉં.

 

જો હું જાગતો રહી શકું તો કદાચ સૂઈ શકું.

બે પાંપણો વચ્ચે અભાનનો પારદર્શક પડદો રચાય છે,

ત્યારે એની પાર કશું જ દેખાતું નથી.

આ રાત્રિ,

આ અંધકાર,

આ ટેલિફોનની ઘંટડી,

અપેક્ષાના તાર પર ઝણકતો કોઈનો અવાજ–

બધું જ નિરર્થક બની જાય છે.

જેમાંથી અર્ધરાત્રિ ગયા છતાં

એકેય બિંદુ લીધું નથી એમ લાગે છે.

આ વિષની પ્યાલીનું કયું બિંદુ

મને મીઠી નિદ્રા આપી શકશે એ જાણી શકું,

તો બીજાં બધાં બિંદુઓ  રહેવા દઈ

એ જ પી લઉં.

એ નથી જાણી શકતો

અને આખી પ્યાલી ગટગટાવી જાઉં છું.

મૃત્યુ એ નિદ્રા છે

એ સમજું

તો કદાચ સૂઈ શકું.

——————————

 

K.K.H

નિદ્રા

કોઈનો સ્નેહ

ક્યારેય ઓછો નથી હોતો:

આપણી અપેક્ષાઓ જ વધારે હોય છે.

 

શિયાળાની આ ઠંડી રાતે

ક્ષિતિજ પર થીજી ગયેલો શ્વાનનો અવાજ

રહી રહીને ઓગળતો હોય, એમ

થોડા થોડા સમયના અંતરે સંભળાયા કરે છે.

અત્યારે

કેવળ મારા એકાન્તની બાજીમાં

જોડીદાર બનવા કોઈ કેવી રીતે આવી શકે?

 

સૌ પોતપોતાના એકાન્તની શતરંજ પર

પ્યાદાં ગોઠવી જોડીદારની પ્રતીક્ષા કરે છે :

નેવું અંશને કાટખૂણે ગતિ કરતો અશ્વ

આગળ વધતો જ નથી.

પાયદળની બધી જ હિલચાલ અકારણ કોલાહલ કરે છે:

હમણાં ‘રૉંગ નંબર’નો ધ્વનિ

સાંભળવા  ‘રિસીવર’ ઊંચક્યું

એ પહેલાં ટેલિફોનની  ઘંટડીએ કર્યો હતો

એવો જ કોલાહલ.

હું અત્યારે શા માટે જાગું છું?

મને લાગે છે કે મારે સૂઈ જવું જોઈએ.

આ ટયુબલાઈટમાં પુરાયેલો પ્રકાશ.

તમરાની માફક ગુંજી રહ્યો છે:

એ જંપી જાય તો કદાચ સૂઈ શકું.

ટયુબમાં પુરાઈ તરફડિયાં મારતું તેજ અસહ્ય લાગે છે

આ બટન દાબતાં જ એ બધું તેજ

આ અવાહક પડ હેઠળ રહેલા ત્રાંબાના તારમાં

સમાઈ જશે :

ગીતાના વિશ્વરૂપદર્શનમાંથી અર્જુનની

પ્રાર્થના યાદ આવતી નથી,

અને એથી જ મનમાંથી ખસતી નથી.

રહી રહીને સણકો ઊપડે છે,

આખયે અસ્તિત્વની દીવાલને ધ્રુજાવી દે એવો.

મારા એકાન્તની શતરંજમાં હું એક ચાલ ચાલું છું,

–કલ્પિત સાથીદાર વતી.

કોઈના વતી ચાલ ચાલવાનું બંધ કરી શકું,

તો કદાચ સૂઈ શકું.

હું સાથીદાર વતી ચાલ ચાલું છું

ત્યારે એ કેવળ હસે છે:

એના પટ પર એ પોતાની ચાલ ચાલી ચૂક્યો છે.

લાગે છે કે

આપણી અપેક્ષાઓ જ વધારે હોય છે,

કોઈનો સ્નેહ ક્યારેય–

આ અપેક્ષાઓને ઓગાળી શકું તો કદાચ

‘ક ’ પછી ક્યો અક્ષર આવે એ ભૂલી ગયો છું,

‘ક ’ પછી  ‘દ’ ક્યારેય ન આવે.

અક્ષરોની ભુલાયેલી ઓળખ મેળવી શકું તો–

અજ્ઞાનની મોરલી પર જ્ઞાનના ફણીધરને

નચાવવાનો આ પ્રયત્ન ન પણ કરું.

એકાન્તની આ ક્ષણો માટે શબ્દોનું

પિંજર તકલાદી લાગે છે.

અર્થ વિનાના સ્વરો અને વ્યંજનો માફક

શબ્દો ખખડ્યા કરે છે

વચ્ચે જેને પૂરવા ઝંખું છું એ એકાન્ત

ક્યાં અલોપ થઈ જાય છે?

એકાન્ત એ શૂન્યતા નથી

એ જાણી શકું તો-

શૂન્યતાને એકાન્ત માનીને થોડીવાર પહેલાં

અઢી ડગલાં ચાલેલો અશ્વ અત્યારે ક્યાં છે,

એ ફંફોસવાનો પ્રયત્ન પણ મૂકી દઉં.

 

જો હું જાગતો રહી શકું તો કદાચ સૂઈ શકું.

બે પાંપણો વચ્ચે અભાનનો પારદર્શક પડદો રચાય છે,

ત્યારે એની પાર કશું જ દેખાતું નથી.

આ રાત્રિ,

આ અંધકાર,

આ ટેલિફોનની ઘંટડી,

અપેક્ષાના તાર પર ઝણકતો કોઈનો અવાજ–

બધું જ નિરર્થક બની જાય છે.

જેમાંથી અર્ધરાત્રિ ગયા છતાં

એકેય બિંદુ લીધું નથી એમ લાગે છે.

આ વિષની પ્યાલીનું કયું બિંદુ

મને મીઠી નિદ્રા આપી શકશે એ જાણી શકું,

તો બીજાં બધાં બિંદુઓ  રહેવા દઈ

એ જ પી લઉં.

એ નથી જાણી શકતો

અને આખી પ્યાલી ગટગટાવી જાઉં છું.

મૃત્યુ એ નિદ્રા છે

એ સમજું

તો કદાચ સૂઈ શકું.

——————————

 

મઝધારે મુલાકાત

રૂપલે મઢી છે સારી રાત રે, સજન,

એનું ઢૂંકડું ન હોજો પ્રભાત,

સૂરજને કોઈ ઓલી મેર રોકી રાખો,

હજી આદરી અધૂરી મારી વાત.

વેળા આવી તો જરા વેણ નાખું વાલ્યમા,

એક જરા મોંઘેરું  ક્હેણ નાખું વાલ્યમા,

 

ફેણ રે ચડાવી ડોલે અંધારાં દૂર,

એને મોરલીને સૂર કરું માત;

રૂપલે મઢી છે સારી રાત રે, સજન,

એનું ઢૂંકડું ન હોજો પ્રભાત,

દિલના દરિયાવનાં ઊંડાણ જરા જોઈ લઉં,

કેવાં રે મહોબતનાં તાણ જરા જોઈ લઉં,

મારા કિનાર રહો દૂર ને સુદૂર,

રહો મઝધારે મારી મુલાકાત.

રૂપલે મઢી છે સારી રાત રે, સજન,

એનું ઢૂંકડું ન હોજો પ્રભાત,

—————————————————–

 

 

 

 

થાક લાગે

ના, ના, નહીં આવું, મેળે નહીં આવું,

મેળાનો  મને  થાક  લાગે;

મારે વહેતે ગળે ન હવે ગાવું

મેળાનો  મને  થાક  લાગે;

ક્યાં છે વાયરાની પ્રાણભરી લ્હેરી?

ક્યાં છે નેહભર્યો સંગ એ સુનેરી?

ક્યાં એ નજરું કે જેણે મને હેરી?

સખી, અમથું અમથું ક્યાં અટવાવું

મેળાનો  મને  થાક  લાગે;

ના,ના, નહીં આવું, મેળે નહીં આવું,

મેળાનો  મને  થાક  લાગે;

એના પાવાનો સૂર ક્યાંય હલક્યો?

એનો કેસરૈયો સાફો ક્યાંય છલક્યો?

એન હોઠનો મરોડ ક્યાંય મલક્યો?

કહો એવા વેરાને કેમ જાવું,

મેળાનો  મને  થાક  લાગે,

ના, ના, નહીં આવું, મેળે નહીં આવું,

મેળાનો  મને  થાક  લાગે.

——————————————-

 

 

 

 

**જિંદગી

કોઈના દિલની આરજૂનો સાર  જિન્દગી,

તું માન કે ન માન માત્ર પ્યાર જિન્દગી.

 

આ ચાંદનીના તાર પર ઝૂલી રહ્યાં સપન,

એ પામવાને કેટલું છે બેકરાર મન;

 

એક બહુ હસીન ઈન્તેજાર જિન્દગી,

તું માન કે ન માન માત્ર પ્યાર જિન્દગી.

 

પીવાથી ઊણો થાય ના એવો આ જામ છે,

અહીંયાં મિજાજ કેરો મનોહર મુકામ છે,

જેની ન પાનખર છે એ બહાર જિન્દગી,

તું માન કે ન માન માત્ર પ્યાર જિન્દગી.