હેલી/વેણીભાઈ પુરોહિત

ભજનયોગ/ સંકલન: સુરેશ દલાલ

હરિકીર્તનની હેલી રે મનવા !

હરિકીર્તન ની હેલી,

ધ્યાન ભજનની અરસપરસમાં જાગી તાલાવેલી,

ધામધૂમ નર્તન અર્ચનનીસતત ધૂન મચેલી ;

રે મનવા !  હરિકેર્તનની હેલી.

મારા જીવનના ઉપવનમાં વિધવિધ પુષ્પિત વેલી,

મારે મન તો હરિ છે ચંપો, હરિનું નામ ચમેલી :

રે મનવા !

હરિકીર્તનની હેલી.

નયણાંમાંથી અગણિત ધારા નભમાં જઈ વરસેલી,

કેવી અકલ અલૌકિક લીલા ! કોઈએ નથી ઉકેલી:

રે મનવા !

હરિકીર્તનની  હેલી.

મોગરાનું ફૂલ – શાંતિલલ ગઢિયા

અખંડ આનંદ\એપ્રિલ2022\પાનું;41

     સવારના નાસ્તા માટે માતાપિતા અને પુત્રી ડાઈનિંગ ટેબલ પર ગોઠવાયાં. મહિનાનો છેલ્લો શનિવાર હોઈ શાળામાં યુનિફોર્મ માંથી છુટ્ટી હતી.તેથી પીંકી સવારથી જ આનંદમાં હતી. પોતાના મનગમતાં રંગનું ને ડિઝાઈનવાળું ફ્રોક પહેરવા મળશે.

   મમ્મીએ પીંકી સામે દૂધનો ગ્લાસ ધર્યો. પીંકીએ મોં મચ્કોડ્યુ. ચેહરા પર નો આનંદ નાખુશીમાં પલટઈ ગયો. રોજ રોજ હું દૂધ નહીંપીઉં’’ કહી એણેમમ્મીને ગ્લાસ પાછો લઈ લેવા કહ્યું મમ્મી ગુસ્સે થઈ ગઈ. ‘’ તારી હંમેશની જિદ્દ્થી હું કંટાળી ગઈ છું. શુંકામ દૂધ નહિપીએ? કહેતાં પુત્રીનામાસૂમ ગાલ પર થપ્પડ મારી. પપ્પાએ પણ એમાં સૂર પુરાવ્યો.’એ છે જ એવી ‘આ ખાઈશ પેલું નહી, ક્યારે સમજણી થશે છોકરી?

 પીન્કી રડતી રડતી બેડરૂમમાં ચાલી ગઈ.’મમ્મી વઢે, પપ્પા પણ વઢે, મારું કોઈ નહિ,! વેદનાથી એનું મોં પડી ગયું. માતાપિતા મૌન ધારણ કરી ઊભા થઈ ગયાં.માતાનો પુત્રી પરનો ગુસ્સો હવે પતિ તરફ ફંટાયો.હું પીંકીને ધમકાવું, એટલે એમણે પણ ધમકાવવાની? એમણે  મને રોકી કેમ નહિ?પિતાને પણ અપરાધભાવ પીડતો હતો. પોતે કોની કઈ રીતે ક્ષમા માંગે?દ્વિધા  એમને વ્યાકુળ બનાવતી હતી.બંને દીવાન ખંડ્માં બેઠાં હતાં, પણ એકનુ મોં  પૂર્વ તરફ, એકનું મોં પશ્ચિમ  તરફ

સ્કૂલ જવાનો સમય થતાં મમ્મી સજાગ થઈ પીંકી પાસે ગઈ, પ્રેમપૂર્વક એને તૈયાર કરી વાળ ઓળી આપ્યા. ફરી જ્યાંહતી ત્યાં આવીને બેસી પતિથીદૂર બેસી ગઈ.અબોલા ચાલુ જ હતા. પીંકી વાડામાં જઈ મોગરાનું ફુલ લઈ આવી. આજના શનિવારે મજા કરવાની છે.ફૂલ માથામાં ખોસ્યું અને દોડતી મમ્મીપપ્પા વચ્ચે આવીને ઊભી રહી. ‘’અરે,બેઉમારી સામેજુઓ તો ખરા.મોગરા નું ફૂલ મેં  બરાબર ખોસ્યુંછેને?

પતિ પત્નીની પરસ્પર દ્રષ્ટિ મળી. પુત્રીસામે  જોઈ બંને હસી પડ્યાં

——-

[Enter Post Title Here]

  અખંડ આનંદ,એપ્રિલ,2022\પાનું;39

   સમાજના આગેવાન નૌતમલાલના આગ્રહ સામે  ગૌતમભાઈ ના પાડી શક્યા નહિ.

ઘરે આવીને તેઓએ પત્નીને એટલું જ કહ્યું કે’ પારુ, રવિવારે નૌતમલાલ પોતાના પરિચિત  પરિવારનેલઈને મોનાલીને જોવા આવવાના છે.

  પારુલબહેન  એટલું જ બોલ્યા કે, ‘અરે!પણ …’

   ગૌતમભાઈએ હાથના ઈશારાથી સમજાવ્યું કે’તુ ચિંતા ન કર.’

  સાંજે મોનાલી ઑફિસેથી  ઘરે આવી ત્યારે પિતાએ દીકરીને  કહી રાખ્યું કે ‘રવિવારે સાંજે

ગેસ્ટ આવવાના છે.’

  મોનાલીને ખબર જ હોય કે ‘ગેસ્ટ’એટલે  મુરતિયો અને તેના મા-બાપ,વાલી ઘરે તેને જોવા આવવાના હોય!

   જેટલા સંબંધો,એટલી  જગ્યાએથી  મોનાલી માટે ‘વાત’ આવતી. સમાજના લોકો પણ પોતાનો સામાજિક ધર્મ  બજાવતા.તો પાડોશીઓ પણ પોતાનો  ધર્મબજાવી લેતા.આમ છતાંમોનાલીનું ક્યાંયે ગોઠવાતું નહોતું. એનું કારણ શું?  એનું આશ્ચ્રર્ય સૌને થતું.

  મોનાલી છે પણ સુંદર, મોર્ડન છતાં સુશીલ અને સંસ્કારી.ભણેલી પણ એમ.બી.એ. સુધી અને વરસે બાર લાખના પેકેજની મલ્ટિનેશનલ  કંપનીમાં સારી નોકરી, પછી આવી કન્યા કોને ના ગમે?

  હકીકત એ હતી કે મોનાલીનું લગ્ન નક્કી થતું નહોતું.ઘણા સંબંધીઓએ મેરેજ  બ્યૂરોમાં નોંધણી કરાવવા ભલામણ કરી હતી. ગૌતમભાઈ કહેતાં કે’એમ પણ કરી જોયું છે…’   

બધાને થતું કે ‘તો પછી પ્રોબ્લેમ  સો છે? મોનાલીમાં ખોડ કઈ વાતની છે?

એક દિવસ ગૌતમભાઈ ના બેઉ પાડોશી મનહરબાઈ અનેજયસુખભાઈ નિરાંતની વેળાએ વાતોએ વળગ્યાહતા.

   જયસુખભાઈએ કોઈ સાંભળી ન જાય એમ મનહરભાઈની નજીક જઈને કાનમાંકહેતા હોય એમ કહેતા કે’મેં બરાબર તપાસ કરી જોઈ છે. મોનાલી ખાનગી મુલાકાતમાં મુરતિયાને  એમ કહી દે છે કે મારી ત્રણ શરત રહેશે;1.મને કૂકિંગ આવડ્તું નથી.મેરેજ પછી જમવાનું તો શું,ચા પણ નહિ બનાવું,

2,હું કોઈ પણ  પ્રકારનું ઘરકામ  પણ કરવાની નથી., નેવેર અને

3. દર શનિ-રવિ હું પિયર  રહેવા આવી જઈશ., એકલી.તમારે પણ આવ્વાનું નહિ, બોલો, મંજૂર છે?

મનહરભાઈ તો ચોંકી ગયા અને બોલી ઊઠ્યાકે ‘અરે!શું વાત કરો છો? હું તો એમની  બાજુમાંજ રહુંછું અને મોનાલીને તો નાની હતી ત્યારથી જોતો આવ્યો છું કે ઘરમાં તો માને બધાજ  ઘરકામમાં મદદ કરતી હોય છે. અને ચાતો શું, બધી જ રસોઈ પણ બનાવતાં તેને આવડે છે.

જયસુખભાઈ કહ્યું કે’ જેટલાં મૂરતિયા મોકલેલા, એ બધાએ મને  આ  એક જ વાત કરી. હકીકત  એ સાબિત થાય છે કે તે લગ્ન કરવા માંગતી જ નથી.  તો પછી  ગૌતમભાઈ સાફ શબ્દોમાં કેમ કશું બોલતા  નહિ હોય ?

કોઈ ના જુએ એ રીતે પાછળ રહીને  બેઉ પાડોશીની વાતો સાંભળી રહેલાગૌતમભાઈ મનોમન બબડ્યા.’સમાજના રીતિરીવાજને માન આપીને મુરતિયા આવે તો ના ઓછી પડાય? પણ મોનાલી તો અમારી દીકરો છે,દીકરો, કમાઉ દીકરો!   

13^th june,2022

અખંડ આનંદ,એપ્રિલ,2022\પાનું;38

લઘુ કથાઓ\ સેવા મોરચે\ આબિદ ભટ્ટ

જગજિતસિંહ ઈન્ડિયન આર્મીફોર્સમાં સૈનિક હતો. ત્રણ મહિનાની રજા મળી. ઘેર આવ્યો.માતા ગુરમીત  બીમાર  પડી. રજાઓ માણવી એક બાજુ રહી.

ઘરગથ્થુ ઉપચાર કારગત ન નીવડતાં’ન્યૂહોપ’ હોસ્પીટલના પેટ્ના રોગોના નિષ્ણાત ડો.તાહીર મનવાને બતાવ્યું. બીમારી ગંભીર હોવાથી બીજે જ દિવસે ઑપરેશન કરવાનો નિર્ણય લેવાયો.રોકાવું પડસે અને ખર્ચ થશે એ વાત ડોકટરે  જણાવી દીધી.

બીજે દિવસે જગજીતસિંહ આવ્યો. ચહેરા પર  ચિંતાના કાળાં વાદળો છવાયેલા હતાં.કહ્યું,’’ડોક્ટર સાહેબ, એક પ્રોબ્લેમ છે’’

‘’ પૈસા નથી…?  વાંધો નહીં….પછીથી !’’

‘’ ના સહેબ, વાત એમ છેકે  સરહદે યુદ્ધ જાહેર થયું છે. મારી રજાઓ રદ કરવામાં આવી છે. મારે આજે જ જવું પડશે, કાલે તો ડ્યુટીજોઇન કરવાની છે.દર્દી પાસે રહી શકે એવું કોઈ નથી..’’ જગજીતનો અવાજ ગળગળો થઈ ગયો.

‘’ બસ, આટલી વાત છે? ચિંતા ના કર….તારી માતા આજ થી મારી માતા. તું દેશનીશાન સાચવવા જતો હોય તો  હું એક માતાને સાચવી ન શકું? ડોંટવરી, ઑપરેશન  આજે જ થશે…..મારી સંપૂર્ણ જવાબદારી સાથે… મારી એક નર્સ  ચોવીસ  કલાક માની તહેનાતમાં રહેશે. હોસ્પિટલમાંથી  ડિસ્ચાર્જ  મળશે એટલે હું મારે ઘેર રાખીશ…. તું આવે ત્યાંસુધી .’’

જગજીતસિંહના  દિલને ટાઢક વળી….તેણે નિરાંતનો દમ લીધો.

મોરચો સંભાળવા તે સરહદે પહોંચી ગયો.

યુદ્ધ પૂરું થયું.જગજીતસિંહને ફરી રજા મળી. તે આવ્યો.ડોક્ટર ને સલામ. મારી અને કહ્યું,’’ડોકટરને સ્લામ મારી અને કહ્યું’ ‘ડોક્ટર,થેંક યુ સો મચ…. તમે ના હોત તો…..!

‘’ નહીં  જવાન, તેં તારું કર્તવ્ય નિભાવ્યું, તેમ મેં મારું કર્તવ્ય નિભાવ્યું’’

‘’ સાહેબ, જ્યાં સુધી આ દેશમાં ઈન્સાનિયતથી છલોછલ માણસો હશે ત્યાંસુધી  દેશના જવાનો જાન ન્યોછાવર કરવા સદા તત્પર રહેશે.તમે સેવાના મોરચે જે સર્વોત્તમ ઉદાહરણ પૂરું પાડ્યું છે તે કાબિલે તારીફ છે! સો…સો…સલામ ડોક્ટર  સાહેબ.’’

‘’ અલ્યા જગુ…આ શું સાએબ… સાએબ કહે રાખે છે, તાહીર મારો બીજો પુત્તર છે… તારો ભાઈ! ગુરમીતે કહ્યું.

ત્રણે ખડખડાટ હસી પડ્યાં!

————————————————————————————

મુબઈથી મુકેશ વીરજી દામાણી પૂછે છે: ગીફ્ટ સીટી શું છે?

ઉ0 દેશના અર્થતંત્રમાં  ગુજરાતીઓ સૌથી વધારે સક્રિય  છે, સર્વ પ્રકારના વેપાર ધંધા, ઉદ્યોગો, બેંકો, વીમો, અન્ય  ધીરાણ કંપનીઓ, શેર બજાર, પૂર્વાનુમાન , આર્થિક મૂલ્યાંકન આદિ આર્થિક પ્રવ્રુત્તિઓનાં દરેક  ક્ષેત્રે  ગુજરાતીઓ આગળ છે. પ્રાચીન કાળમાં ખંભાત, ભરુચ અને સુરત આર્થિક પ્રવ્રુત્તિઓનાં મોટાં કેંદ્રો હતા.

કાળક્ર્મે   ભરુચ અને સુરત મંદ પડ્યાં. તેમના સ્થાને  અમદાવાદ અને મુંબઈ વિકસ્યાં સ્વતંત્રતા પછી મુંબઈ મહારાષ્ટૃમાં જવાથી તથા બીજાં કેટલાંક કારણોથી  ગુજરાતીઓને મળતી  સુવિધાઓ પર કાપ પડ્યો.1960માં ગુજરાતનું અલગ રાજ્ય રચાતાં કંઈક આશા જન્મી.  પણ નબળી નેતાગીરીને કારણે ગુજરાતના ભોગે  મહારાષ્ટ્ર, કર્ણાટક  અને આંધ્રપ્રદેશને વિશેષ લાભ અપાયા.

2002 થી  સત્તા પર આવેલા નવા શાસને  ગુજરાતના વિકાસ માટે ખાસ યોજનાઓ બનાવી. તેમાં  એક મહત્વકાક્ષી યોજના તે ગિફ્ટ સીટી તેનું પૂરું રૂપ ગુજરાત  ઈન્ટર નેશનલ ફાઈનાંસ ટેક સિટી. 2007માં  રાજધાની  નિકટ ચારેક ચોરસ કિમી  વિસ્તારમાં  વિવિધ  આર્થિક  પ્રવ્રુત્તિ કરતી  સંસ્થાઓના  કાર્યાલયો સ્થપપવાની યોજના  છે. અત્યાર સુધીમાં 265 કરતાં સંસ્થાઓએ  અહીં પોતાના  કાર્યાલયો સ્થાપ્યાં છે. 125 અબજ ડોલરનો ધંધો કર્યો છે. આંતરરાષ્ત્રીય  ક્ષેત્ર હોવાથી  અહીં અનેક વિદેશી  સંસ્થાઓ  પણ અહીં આવી છે અને નવી આવતી જાય છે.

===

અખંડ આનંદ,એપ્રિલ,2022\પાનું: 94

  અમદાવાદથી વિમળાબહેન  મંગળદાસ પટવારી પૂછે છે; ટેલિવિઝન ની બાળકો  વિશેષ પ્રભાવ  હોય છે?

ઉ0 માનસશાસ્ત્રીઓ આ વિષે  એક્મત  છે કે ટેલિવિઝન  બાળકો પર માઠો પ્રભાવ  પાડે છે. તે બાળપણ  અને પક્વવયતા વચ્ચેની  ભેદરેખા ઝાંખી પાડી દે છે. હમણાં  સુધી વયસ્કોનાં ભય, શંકા,આશંકા, ચિંતા, 

હિંસા,રતિક્રીડા આદિ ક્ષેત્રો બાળકોની દ્રષ્ટી સામે આવરુત્ત હતા. હવે બાળકો કશી  રોક્ટોક વિના પક્વ લોકો માટેના કાર્યક્રમો જુએ છે. તે વયસ્કોના આચાર-વિચાર  વિશે જાણીશકે છે, પણ, તેમનું મન અપરિપક્વ હોવાથી  પ્રસ્તુત કાર્યક્રમોને તે વિક્રુત રૂપે  ગ્રહણ કરે છે. બાળકોને  વડિલો  નીતિસદાચાર ની શિખામણ  આપે છે. ટીવીમાં બાળક  તેમને વિરોધી પાઠમાં જુએ છે-ખટપટિયા,જૂઠડા, હિંસક,લોભી, કામી, લુચ્ચા આદિ.

   ટીવી કાર્યક્ર્મોમાં સતત હિંસાચાર જોતું બાળક  એમ માનતું થાય છે કે  માણસ માટે હિંસાચારી હોવું સ્વાભાવિકછે, સામાન્ય છે.

  ચલ ચિત્રો માટે સેંસર નિયંત્રણ છે, તેવું ટીવી માટે નથી. આથી દર્શોકોનેઆકર્ષવા  વાહિનીઓ વચ્ચે  વધારે ને વધારે હિંસા, કામુકતાનું ચિત્રણ કરવાની સ્પર્ધા  થાય છે.